In gesprek met Ad Verbrugge vertelt Martijn Jeroen van der Linden hoe ons geldstelsel fundamenteel is veranderd door digitalisering en waarom we nu op een nieuw kantelpunt staan. “Vanaf de jaren ‘80 is de economie in de digitale ruimte geëxplodeerd.” Ongekende groei en dynamiek werd mogelijk. Maar ook: Schulden die met schulden werden gecompenseerd.

Volgens Van der Linden is het stelsel nu onhoudbaar geworden, mede omdat er na de financiële crisis geen fundamentele veranderingen zijn doorgevoerd. Het beleid van de ECB is er volgens hem slechts op gericht om de status quo in stand te houden. Dit systeem werkt ongelijkheid in de hand en is niet democratisch: “De ECB heeft op Sovjet-manier ingegrepen.” Stichting Ons Geld laat sinds 2012 een alternatief geluid horen en staat een fundamenteel ander geldstelsel voor. Hoe zit een dergelijk stelsel eruit en is een transitie vanuit het huidige systeem überhaupt wel mogelijk? Ook: Hoe passen private alternatieven, zoals Libra, in dit plaatje?

Ad Verbrugge in gesprek met ornitholoog Luit Buurma, over zijn fascinatie voor vogels, wat de vogel ons kan leren over ons mens-zijn en hoe wij mensen socialer zijn dan we vaak denken.

Ad Verbrugge in gesprek met Eugene Sutorius, oud-rechter en voorzitter stichtingsbestuur DBA, over de Bildung Academie, de rol van welsprekendheid in het recht en het tekort aan vormingsonderwijs binnen het hoger onderwijs.

Eugene Sutorius was er vanaf het begin bij toen de Bildung Academie werd opgericht. Als docent retorica aan de UvA had hij al lang de diep gekoesterde wens samen met studenten vormingsonderwijs op te zetten. Naar zijn idee is er binnen het huidige onderwijssysteem een enorm tekort aan persoonlijke vorming, waarbij het bijvoorbeeld gaat over zaken als meesterschap, welsprekendheid en hoe mens te zijn in de moderne maatschappij. Samen met Ad Verbrugge bespreekt hij bij Voor de Ommekeer de waarde van persoonlijke vorming in het onderwijs, de kracht van welsprekendheid en het belang van het ontwikkelen van morele intuïties. Wat hem betreft beginnen eerder vandaag dan morgen met het uitrollen van Bildungonderwijs: “We lopen straks echt vast als we dit niet in het curriculum krijgen.”

Onlangs publiceerde Boris van der Ham een stuk in de Volkskrant waarin hij betoogt dat Nederlanders erg stiefmoederlijk om gaan met onze Nederlandse taal. Zijn conclusie: Het zou juist goed zijn volop in te zetten in beheersing van het Nederlands, al was het maar omdat er ook veel discussie en onvrede is in de samenleving over onze cultuur. In dit gesprek gaat hij in op zijn betoog en vertelt hij vanuit zijn ervaring binnen de culturele sector over de risico’s van het niet serieus nemen van je eigen taal. “De verankering van de Nederlandse taal in cultuurproducten wordt heel beperkt gehouden, wat geen recht doet aan de diversiteit van het Nederlands.” Dat wij Nederlanders zo instrumenteel omgaan met onze taal komt ook tot uitdrukking in de televisiewereld: “Nederland is bijvoorbeeld heel goed in het maken van documentaires en praatprogramma’s.” Echter, om een verhaal over je cultuur te kunnen articuleren moet je een heel ander register van taal en spraak inzetten, iets waar Nederland toch minder in uitblinkt in vergelijking met bijvoorbeeld Frankrijk. Van der Ham roept dan ook op tot een taaloffensief. Hoe dat in zijn werk gaat legt hij uit in dit gesprek met Ad Verbrugge.

De recente Europese parlementsverkiezingen hebben de regering in Italië een stevige boost gegeven in hun strijd tegen Brussel. Salvini meent op basis van deze uitslag een een stevig democratisch mandaat te hebben en lanceerde mede daarom de Mini-BOT. Deze ‘parallelle munt’ is een manier om financiële autonomie weer terug te veroveren en is Brussel een doorn in het oog. Volgens Engelen is deze Italiaanse actie een logische reactie op structurele weeffouten in het ontwerp van de EU. “De EU is in feite een ordoliberaal systeem” dat met name “multinationals bevoordeeld” en “verzorgingsstaten steeds meer uitgemergeld achterlaat”, zo zegt hij in dit gesprek met Ad Verbrugge. Toch hebben deze weeffouten niet alleen consequenties voor het Zuiden van Europa. Ook Nederland heeft behoorlijk wat laten liggen in nasleep van de financiële crisis en dat kan ons duur komen te staan. In dit gesprek analyseert Engelen de huidige financiële situatie en draagt hij de broodnodige oplossingen aan.

Ad Verbrugge in gesprek met Hans Boutellier, directeur van het Verwey-Jonker Instituut en hoogleraar Veiligheid en Veerkracht (VU), over de actualiteit van zijn boek Het seculiere experiment, dat onlangs in een nieuwe uitgave verscheen.

Er wordt nogal eens verondersteld dat we in een amoreel tijdperk leven, waarin we ons zogenaamd niets gelegen laten aan hoe een ander zich gedraagt of wat hem of haar drijft zolang er geen extreme grenzen worden overtreden. Maar schijn bedriegt, zegt Hans Boutellier in zijn boek Het seculiere experiment. Hoewel we misschien wel zouden willen dat de moderne mens vrij is om het leven in te richten zoals die dat zelf wil blijkt de praktijk weerbarstiger. Onder andere door de versterkende invloed van sociale media wordt duidelijk dat we juist in een hypermoreel tijdperk leven. Wat de ander doet en denkt komt in onze tijd juist meer en meer onder het vergrootglas te liggen. Hoe zijn we in deze paradoxale situatie aanbeland? In dit gesprek met Ad Verbrugge gaat Hans Boutellier in op een typisch Nederlands bestuursideaal genaamd pragmacratie, en hoe dit naast allerlei positieve effecten ook de ideale voedingsbodem blijkt te zijn voor allerlei tegenstrijdige sociaalpolitieke spanningen in onze tijd.

In dit gesprek bespreken Marcel Schmeier, leraar en onderwijsadviseur, en Ad Verbrugge de zin en onzin van onderwijsvernieuwingen. In het bijzonder richten ze zich op het zogenoemde ‘curriculum.nu’. Veel leraren zijn volgens Schmeier nog te weinig op de hoogte van deze aanstaande veranderingen. En dat terwijl er veel op het spel staat. Een belangrijke aanklacht zijn nieuwe vormen van kansenongelijkheid. Doordat de plannen zich minder richten op kennisoverdracht zijn er zorgen dat kinderen uit lager opgeleide gezinnen achterblijven in de klas. De leraar veronderstelt dan te snel dat kinderen bepaalde stof well zullen beheersen, wat verderop in het leerproces weer voor problemen zorgt. Tegelijk ziet Schmeier dat leraren zich meer en meer bewust zijn geworden van de bedreiging voor hun vak. Ze willen juist het eigenaarschap over hun vak terugnemen en laten steeds luider van zich horen. Is het genoeg om het tij te keren?

Recentelijk presenteerde de commissie Van Rijn een kritisch rapport over de bekostiging van het hoger onderwijs. De analyse is helder: veel problemen binnen het hoger onderwijs worden veroorzaakt door intransparante bekostigingsstructuren, perverse prikkels en een doorgeslagen marktwerking. Volgens de commissie is de rek er uit en moet er nú iets gebeuren om de kwaliteit van het onderwijs op peil te houden. De kritische en urgente toon is bij veel docenten en onderwijsexperts in goede aarde gevallen. Echter, niet iedereen vindt dat de aanbevelingen van de oud staatssecretaris ver genoeg gaan. Ad Verbrugge, filosoof en voorzitter van Beter Onderwijs Nederland, vertelt in dit gesprek bij Voor de Ommekeer dat het rapport nog te veel blijft hangen in technocratische oplossingen, en daarmee voorbij gaat aan wat écht ontbreekt: een integrale visie op het doel van het onderwijs in Nederland. Zonder een duidelijk beeld hiervan kunnen problemen voortkomend uit bijvoorbeeld verengelsing en internationalisering niet goed worden aangepakt. David van Overbeek voelt hem aan de tand.