Wereldbeelden en de vraag naar de zin van het leven

In de zingevingspodcast van RotterdamRijker is Emanuel Rutten in gesprek met Gert Weerheim ingegaan op de grote vragen. Volgens Emanuel hebben we allemaal een wereldbeeld. Simpel gezegd: een eigen overkoepelende visie op het leven. Wie ben ik en wat doe ik hier? Een wereldbeeld is jouw persoonlijke antwoord op de grote vragen van het leven, waaronder de vraag naar de zin van het leven.

Maar is een wereldbeeld wel coherent? En kun je daar überhaupt over discussiëren? En hoe moet ik dan beoordelen of mijn wereldbeeld redelijk en verantwoord is?

Volgens Emanuel is een wereldbeeld een raamwerk, een regulatief verhaal dat zich ontwikkelt om de wereld te duiden en begrijpen. Het hoort bij het mens-zijn. Dat is geen theoretische exercitie. Je maakt gedurende het leven bepaalde keuzes en hebt ervaringen en intuïties. In dat leven schrijf je een verhaal over jezelf en de wereld.

Wij zijn als mensen gefascineerd door de grote vragen, met name de vraag naar de zin van het leven. Ieder wereldbeeld is een antwoord op die vraag volgens Rutten. Het wereldbeeld maakt het zelfs mogelijk zin en betekenis in de wereld te zien en ontdekken. Het is enerzijds datgene dat nodig is om zin en betekenis te ontdekken, maar omgekeerd is het een antwoord op vraag naar de zin van het leven.

Volgens Rutten is het voor ieder mens belangrijk richting en structuur aan te brengen in het leven en om tot een zekere identiteitsvorming te komen. Je wil uiteindelijk jouw identiteit en persoonlijkheid ontwikkelen. Dat kan in feite niet goed zonder een wereldbeeld. Dat wereldbeeld heb je nodig om je plaats in te wereld te duiden en jezelf te begrijpen.

Emanuel moedigt ons aan om deze vragen onszelf te kunnen stellen. Ze kunnen helpen in onze zoektocht naar zingeving en betekenis.

Luister hier de nieuwe Zingevingspodcast van RotterdamRijker met Emanuel Rutten. 

Het Filosofisch Kwintet over Moderne Slavernij

Govert Buijs, hoogleraar maatschappelijke en economische vernieuwing aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, ook wel de F.J.D. Goldschmeding leerstoel, was afgelopen zondag aanwezig bij Het Filosofisch Kwintet voor een gesprek over moderne slavernij.

Is moderne slavernij hetzelfde als historische slavernij? En als we profiteren van slavenarbeid, welke verantwoordelijkheid dragen we dan? Welke rol spelen de markt, macht en onze moraal in de discussie rondom slavernij? Een diepgaand gesprek tegen de achtergrond van het WK in Qatar.

Kijk de gehele uitzending met Daan Roovers, Eva Groen-Reijman en Gert Oostindie direct terug via: NPO Start

Haroon Sheikh over de geopolitieke situatie en de oorlog in Oekraïne

Filosoof Haroon Sheikh, als senior wetenschapper verbonden aan de WRR en als bijzonder hoogleraar ‘Strategic Governance of Global Technologies’ verbonden aan de VU, was vandaag te gast in Bureau Buitenland op NPO Radio 1. In de aflevering stelt Sheikh dat Europa op zoek moet naar nieuwe allianties in de wereld en kritisch naar zichzelf moet durven kijken. Met presentator Tim de Wit spreekt hij verder over de sancties tegen Rusland, die lang niet door alle landen worden gesteund. Naast politieke motieven zijn er volgens Sheikh ook economische motieven en historische banden tussen Rusland en veel staten, waardoor velen de sancties niet steunen. Het westen is nu misschien meer verenigd, maar volgens de Chinese staatskrant is ook de isolatie groter dan ooit. Het is een goede reden na te denken over de kantelende wereldorde. Deze verschuiving betekent dat ons wereldbeeld uitgedaagd gaat worden. Een beter besef hoe er in andere culturen naar de wereld wordt gekeken is een eerste aanknopingspunt om die allianties te bewerkstelligen, aldus Sheikh.

Jelle van Baardewijk in gesprek over Alasdair MacIntyres meesterwerk After Virtue

In de serie Werken voor de nieuwe wereld gaat Willem de Witte in gesprek met filosofen over klassieke werken uit de geschiedenis van de filosofie. In deze bijdrage laat lector bedrijfsethiek aan de HR en universitair docent maatschappelijke bestuurskunde aan de VU Jelle van Baardewijk zijn licht schijnen op de relevantie en receptie van MacIntyres After Virtue. Het werk is niet alleen van grote invloed binnen de ethiek, maar heeft ook in de bedrijfskundige en bestuurskundige wereld zijn sporen verdiend.

Emanuel Rutten analyseert de eerste coronatoespraak van Rutte (DNW)

Marlies Dekkers in gesprek met filosoof en wiskundige Emanuel Rutten over de eerste coronatoespraak van Rutte. “Dit is een goed voorbeeld van een speech die echt heel doordacht is, maar die in het uitspreken toch naturel overkomt.”

Rutten analyseert de eerste coronatoespraak van Rutte stap voor stap. “Hij begint niet met een verhaal wat de regering gaat doen, hij verplaatst zich helemaal in het publiek.” Zo maakt hij verbinding met het publiek en voelt de kijker zich aangesproken. Rutten roemt Ruttes concrete en aanschouwelijke taalgebruik en de beweging die hij gebruikt in uitdrukking als ‘de ontwikkelingen volgen elkaar in razend tempo op. Zowel het ethos-, pathos- en logoselement komt goed uit de verf. Rutten: “Dit is een goed voorbeeld van een speech die echt heel doordacht is, maar die in het uitspreken toch naturel overkomt.”

Beluister wat hier wat hij verder te melden heeft:

Emanuel Rutten in debat met Herman Philipse: zonder God geen misdaad?

Emanuel Rutten was in Twente om te debatteren over moraliteit in relatie tot God.

De vraag rijst: kan moraal alleen bestaan door een God of is moraal het resultaat van menselijke inzichten? In dit Veritas-forum gaan dr. ir. Emanuel Rutten – filosoof (Centrum Èthos), wiskundige en christen – en prof. dr. mr. Herman Philipse – hoogleraar filosofie (Universiteit Utrecht) en atheïst – met elkaar in debat over dit vraagstuk.

Studium Generale: Veritas Forum/ Zonder God geen misdaad?

Nieuw boek Gabriël van den Brink

Binnenkort verschijnt het boek ‘Ruw ontwaken uit de neoliberale droom‘ van Gabriël van den Brink.

Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw werd in veel westerse landen het liberale denken dominant. Ook in Nederland koos de overheid als het maar even kon voor deregulering, privatisering en marktwerking. Bovendien zette het Westen na het vallen van de Berlijnse Muur vol enthousiasme in op wereldwijde vrijhandel. Hoewel die agenda ontegenzeggelijk voordelen had, bracht ze ook problemen met zich mee, zoals een groeiende ongelijkheid tussen rijk en arm, de flexibilisering van de vaste baan, meer asociaal gedrag en een breed gedeeld gevoel dat de nationale gemeenschap erodeerde.

Ad Verbrugge mocht het boek al lezen en bespreekt het met Van den Brink bij Voor de Ommekeer. Bekijk het interview hier.

Ad Verbrugge in gesprek met Ton Bastings: Het veranderende imago van de leraar in de Nederlandse romanliteratuur

Er heeft een afwaardering plaatsgevonden van het beroep leraar”, aldus Ton Bastings. In zijn publicatie ‘Meesters van papier’ onderzoekt Bastings, zelf leraar Nederlands in het middelbaar beroepsonderwijs (MBO), het veranderende imago van de leraar in de Nederlandse romanliteratuur. In gesprek met Ad Verbrugge legt Bastings uit waarom hij voor deze invalshoek heeft gekozen: “Het gaat om beeldvorming en de positie van de leraar in de klas en in de school.” “De leraar bestaat niet meer, het zijn nu coaches geworden.”

Met de intrede van de wet BIO (Beroepen in het Onderwijs) was er een kader geschapen waarbinnen je de leraar kon beoordelen in de klas. De eerste competentie was de interpersoonlijke competentie: “Dat wil zeggen dat de leraar een onderwijsleerklimaat schept waarin de leerling zijn eigen onderwijs vormt en inhoud geeft. Dus de leraar raakt buitenspel.”, aldus Bastings. Van de klassieke driehoek zoals deze bestond, leerling-leerstof-leraar, wordt de hoek van de leraar afgesneden. De leerling komt centraal te staan en de leraar voelt zich geen leraar meer. Het advies van Bastings? Zorg voor meer autonomie en minder bureaucratie voor de leraar. Toch vreest hij voor een nieuwe generatie van coaches voor de klas.

Ad Verbrugge in gesprek met Josse de Voogd: universiteiten gebruiken verkeerde cijfers in het diversiteitsdebat

De cijfers die in het diversiteitsdebat worden gebruikt zijn niet de juiste, stelt Josse de Voogd. De stad wordt als uitgangspunt genomen, terwijl Amsterdam juist de minst gemiddelde gemeente is van Nederland. Op die manier krijg je scheve uitkomsten en worden groepen buiten de stad genegeerd. Met Ad Verbrugge bespreekt deze zelfstandig geografisch onderzoeker de kloof tussen stad en land en de stedelijke vooringenomenheid die heerst binnen universiteit en media. Hoe heeft het foutieve beeld kunnen ontstaan dat de helft van de Nederlanders in de stad woont?

“De universiteit zou kritisch naar de cijfers moeten kijken, in plaats van mee te gaan in de hype”, aldus De Voogd. Het beleid van universiteiten rammelt en een ‘flutrapport’ over diversiteit bezorgt de wetenschap een slecht imago. Zijn er tegengeluiden? Dat wel, maar de sfeer op universiteiten zorgt ervoor dat ze er niet mee naar buiten durven te komen.

Ook wordt de verengelsing op universiteiten besproken. Een onterecht beeld heerst dat huidige studenten op internationale posities terechtkomen. En een uitwisseling naar New York met het idee van diversiteit? “Een uitwisseling naar Etten-Leur leer je meer van dan een uitwisseling naar New York.”